E-course deel 4: Strategieën van de waanzinnige wachters

De waanzinnige wachters hebben een heel arsenaal van tools tot hun beschikking om met angst om te gaan en zo te kunnen overleven. Deze tools zijn allemaal gebaseerd op dezelfde fundering: eerst uitkijken voor gevaar en dan verdedigen of aanvallen. Sommige tools of strategieën zijn zelfs meer subtiel dan anderen, maar ze hebben allen een grote impact op onze relaties.

In het boek “Life is a Game!” worden de drie belangrijkste besproken: oordelen, projectie en slachtofferschap.

Aangezien de laatste vaak het minst begrepen is van de drie, krijgt deze de aandacht in deze e-course.

Strategie 3: Slachtofferschap

Wanneer we ons aangevallen voelen, nemen we meestal de rol van slachtoffer aan. “Arme ik, ze vallen me aan, het is niet eerlijk.”

Erover klagen is één van de meest gebruikelijke manieren om met dit gevoel om te gaan. Het gaat over het rechtvaardigen van ons slachtofferschap.

De reden achter het slachtoffer zijn, is de strategie van “Ik weet het, je bent kwaad en je hebt er alle reden toe, want ik heb de gedachte gestolen (zie deel 3), maar kijk eens hoe klein ik ben. Het is niet mijn schuld. Ik zou niet gestraft mogen worden.” Vooral als de aanvaller zo groot of overweldigend lijkt dat er niets tegen te doen valt zonder gekwetst te worden (fysiek of mentaal), wordt de slachtofferrol opgenomen.

In andere gevallen gebruiken we een andere aanpak. Dat is wanneer we de aanvaller als kleiner of zwakker beschouwen of wanneer hij er zich nog niet van bewust is dat we hem als aanvaller zien. In die gevallen lijkt aanval de beste verdediging, vooral wanneer we een verrassingselement kunnen toevoegen. Dan gebeurt er iets interessant: om uit de slachtofferrol (verdediging) te geraken, stappen we in de rol van ‘dader’ (aanval). Het idee achter deze strategie is: door de andere persoon aan te vallen, nemen we hun (potentiële) kracht weg om ons aan te vallen. We verzwakken hen. Hoewel het er op lijkt dat dat voor veiligheid zorgt, is het een zeer onstabiele situatie. Ze kunnen opeens ergens extra ammunitie of kracht vinden en terugkeren om ons aan te vallen. Met andere woorden, we dienen heel de tijd waakzaam te zijn.

Een ‘subtiele’ variant op de dader is de rol van redder. Hoewel de redder-slachtoffer relatie meestal als de positieve versie wordt gezien van de dader-slachtoffer relatie, is die toch min of meer hetzelfde. Het idee achter deze redder-slachtoffer strategie is: we beschouwen iemand als zwak, dus worden we zijn redder. We houden hem klein zodat hij niet genoeg kracht heeft om ons aan te vallen.

Wanneer je de bovenstaande tekst over deze slachtoffer-dader/redder strategieën leest, dan kan je denken: “Dat is niet hoe ik me gedraag. Of tenminste toch niet opzettelijk.” Precies! De meesten onder ons komen in een slachtoffer-dader of slachtoffer-redder relatie terecht op een heel subtiele, bijna onbewuste manier.

Bijvoorbeeld:

Wanneer je een boete krijgt wegens te snel rijden, hoe reageer je dan? Voel je je dan meestal niet als een slachtoffer? En welke gedachten gaan er dan door je hoofd? Iets in de stijl van: “Ik zal eens naar het politiekantoor gaan en uitleggen wat er is gebeurd. Dan zullen ze wel anders piepen en de boete weggooien!” (en tegelijkertijd weet je dat dit niet zal werken en dat het gaat over bureaucratie, dus je voelt je overweldigd en machteloos). Of “ze zouden iets anders moeten doen met mijn belastinggeld dan onschuldige mensen beboeten!” Of “de volgende keer dat ik een politiewagen zie, zal ik hen volgen en als ze een paar centimeter op de stoep parkeren, dan zal ik er een foto van nemen en op Facebook zetten. Dat zal hen leren!” (lijkt wel erg op een furieuze aanval van de waanzinnige wachters, hé? 🙂 )

Een ander voorbeeld:

Paul is met vakantie en wacht om de straat over te steken. Hij ziet plots een vrouw in een rolstoel. Hij denkt onmiddellijk dat ze problemen zal hebben om de straat over te steken. Hij gaat naar haar toe en zegt: “Laat mij je helpen om de straat over te steken.” Waarop de vrouw op vijandige toon antwoordt: “Laat me met rust, ik kan dat zelf wel.”

Wat is er gebeurd? Doordat Paul de veronderstelling maakte dat de vrouw hulpbehoeftig was, maakte hij van zichzelf de redder en van de vrouw een slachtoffer. Aangezien de vrouw niet in de slachtofferrol wil geduwd worden, verdedigt ze zichzelf.

Hoe had Paul hier anders mee kunnen omgaan? In plaats van de veronderstelling te maken dat de vrouw hulp nodig had, kon hij haar gevraagd hebben: “Heb je hulp nodig om de straat over te steken?” Op die manier wordt het redder-slachtoffer spel niet geactiveerd.

Zoals je ziet, kan het slachtoffer-dader/redder spel heel subtiel zijn. Geen wonder dat de waanzinnige wachters het zo graag spelen 🙂 .

De strategieën van de waanzinnige wachters zijn de oorzaak van onze frustratie in onze relaties. Zowel de strategieën van onze eigen waanzinnige wachters als die van anderen.

Aangezien de meeste mensen niet bewust zijn van deze strategieën, kunnen ze niet ECHT iets veranderen. Ze proberen zich anders te gedragen, bv. aardig zijn tegen andere mensen. En toch voelen ze zich op een bepaald moment aangevallen waardoor ze zich afvragen of aardig zijn wel loont.

De oplossing bevindt zich dus op een ander niveau. Dit begint bij het begrijpen van de 3 fasen van het leven (in het volgende deel van deze e-course). Enkel dan kunnen we ECHT onze relaties beginnen veranderen en hen als vervullend beginnen ervaren.

Tot binnen drie dagen!

Jan